Een web van dromen: Chiharu Shiota
Met haar presentatie in het Japanse paviljoen in de Biënnale van Venetië in 2015 oogstte Chiharu Shiota (1972) wereldwijd grote bijval. De ‘signature dish’ van de Japanse kunstenares is een grote, meestal voor één plek bedachte installatie waarin elementen als sleutels, koffers of kleren in een cocon van garen lijken ingepakt. Schoenen, bedden en piano’s worden overwoekerd door een ondoordringbaar web, brieven en jurken lijken abrupt gestopt in hun beweging.
A Long Day, 2015. Courtesy the artist | VG Bild-Kunst, Bonn 2017
Shiota startte haar artistieke loopbaan nochtans heel anders. Ze volgde een schildersopleiding in Kyoto, maar voelde al snel dat verf op doek niet zou volstaan om zich uit te drukken. In 1994 pakte ze uit met een eerste performance, ‘Becoming Painting’. Een droom zette haar er toe aan om haar lichaam als canvas te gebruiken. Ze overgoot zichzelf met bloedrode emaillak (die 3 maanden op haar lichaam zou blijven) en werd zélf het schilderij. Het betekende het startpunt van een artistieke zoektocht, die haar in de richting van installatiekunst voerde.
Becoming Painting, 1994. Courtesy the artist | VG Bild-Kunst, Bonn 2017
Het boek naar aanleiding van de eerste retrospectieve van Chiota, legt al bij een eerste snel doorbladeren bloot wat de aantrekkingskracht is van haar oeuvre. Haar indrukwekkende installaties met wolken van meters en meters rode, zwarte of witte draad als basismateriaal hebben een heel zuivere, poëtische zeggingskracht. ‘Verbondenheid is alles’, vertelt ze in deze catalogus. ‘Ik was een schilder, maar wilde me in de ruimte inwerken, ruimtes met elkaar verbinden’.
Door duizenden bollen wol met elkaar te kruisen komt ze tot niches, die ze met elkaar in verbinding brengt. Terugkerende kleuren zijn wit, zwart en rood. Wit staat voor zuiverheid, zwart voor de oneindigheid van het universum, maar de laatste tijd staat rood centraal in het werk van Chiota. 'Rood staat voor geschiedenis, familiebanden. Die bezorgen je stabiliteit, maar kunnen je ook tegenhouden.' Zo lijken de rode draden in haar installaties wel aders die samen één groot organisme in stand houden. Niet op een schikwekkende manier, eenmaal in de installatie dompelen de nesten en wirwar van draden je onder in een warme, rode gloed.
The Key in the Hand, 2015. Courtesy the artist, photo: Sunhi Mang | VG Bild-Kunst, Bonn 2017
De opbouw van de installatie doet ze zonder vooraf vastgelegde patronen, althans niet strikt. ‘Het is als tekenen in de lucht’, zegt ze daar over. Uiteraard hanteert ze een ritme in de invulling van de ruimte en bepaalt ze welke kenmerkende elementen elke installatie moet bevatten. Zo spelen sleutels in haar recent werk vaak een belangrijke rol. ‘Als je een sleutel in je hand houdt, heb je een kans in je hand’, vertelt Shiota. ‘Een sleutel geven is ook een blijk van vertrouwen.’
Sinds haar installatie op de Biënnale neemt ook de boot een belangrijke plaats in haar werk. ‘Schepen vervoeren mensen én tijd’, aldus Shiota. ‘’Hun bouw laat ze geen andere keuze dan vooruit te gaan, ook al is de uitkomst onzeker. Zo staan schepen symbool voor dromen en hoop.’
Ook in ‘Uncertain Journey’, haar bijdrage aan ‘Het Vlot’, de nieuwe grote expo in Oostende spelen boten - heel toepasselijk – de hoofdrol. 'Het leven is een bijzondere reis, want we kennen de eindbestremming niet', zegt ze over dat werk. De installatie wordt de komende weken gemaakt door een team van assistenten en vrijwilligers. Vanaf 20 oktober kan je het aan de kust gaan bewonderen.
Chiharu Shiota - Under the Skin
Hatje Cantz, 240 blz, 48 euro
Het vlot
Van 20 oktober 2017 tot 15 april 2018
Bereid om een trip te ondernemen om Chiota's werk te zien? Tot 15 oktober loopt een overzichtstentoonstelling in het Noordbrabants Museum in 's Hertogenbosch.
