Bauhaus geeft nog steeds vorm
De mooie Bauhausexpo in het Art & Design Museum in Brussel al gezien? Die confronteert historische met hedendaagse werken en werpt zo een bijzonder licht op het Bauhausdesign. Nog tot 11 juni.
De Bauhausbeweging bestond erg kort, maar haar invloed is niet weg te denken. De groep stelde dan ook een erg ambitieus programma voor: niet minder dan een nieuw type ontwerper moest de wereld helpen vormgeven.
Walter Gropius trok in 1919 Bauhaus op gang op de puinhopen van de Eerste Wereldoorlog. ‘Nieuw’ was hét woord van die tijd. Midden de overal opschietende kunst-ismen nodigde Bauhaus kunstenaars uit voor een ander project: een nieuw soort kunstenaar-ambachtsman opleiden die niet alleen objecten voor dagelijks gebruik zou ontwerpen, maar ook actief moest deelnemen aan de transformatie van de samenleving. Amper 14 jaar later nekten de nazi’s het hele project, maar de impact die Bauhaus in die periode kon ontwikkelen, overleefde en beïnvloedt tot op vandaag het karakter en de rol van design.
Alma Siedho-Buscher, Bauhaus blocks set, 22 parts © Naef, photo: Heiko Hillig
‘Het idee van samenwerking is nog altijd hun sterkste idee. Ook al waren alle medewerkers op zichzelf al gerespecteerde en vermaarde kunstenaars, toch wilden ze samenkomen om de wereld van het design te veranderen.’ (Yinka Ilori)
Deze tentoonstelling, een creatie van het Duitse Vitra Design Museum, stelt het vaak erg mythische beeld dat over Bauhaus is gaan heersen wat bij. Zo ontbrak het de kunstenaars, zeker in de beginjaren, aan kleren, voedsel en vooral geld. Of alle ideeën en vernieuwende designstukken ten spijt, waren voornamelijk behangpapier en keramiek de best verkochte Bauhausproducten. Dat doet echter weinig afbreuk aan de erfenis die Bauhaus heeft nagelaten. De bijzondere vorm van samenwerking tussen kunstenaars en de vernieuwende relatie tussen studenten en leraars maakten deel uit van een allesomvattende kijk. Bauhaus leverde een totaalervaring die het design wou betrekken bij alle aspecten van het leven en werd zo een labo van modernisme.
Marcel Breuer, lath chair, ti 1a, 1922, Collection Vitra Design Museum © Vitra Design Museum, Jürgen Hans
‘Het Bauhaus heeft ons respect voor materialen nagelaten, respect voor hun functie en hun expressief potentieel. Het laat ons een waardering na van hoe de dingen werken en niet alleen van hun vormelijke kwaliteiten.’ (Alberto Meda)
Een Bauhausobject moest functioneel, duurzaam, mooi en goedkoop zijn. Criteria die niet bij elke creatie werden gehaald. (Zo is de beroemde leeslamp van Wagenfeld prachtig, maar helaas niet geschikt om bij te lezen.) Maar het toont hoe de Bauhausstijl voortvloeit uit een duidelijk geformuleerde manier van denken. De expo legt die bloot aan de hand van iconische werken, zoals de stoelen van van der Rohe en Breuer. Maar de objecten die de nieuwe vormentaal en de esthetiek van het Bauhaus bij een breed publiek bekendmaakten, waren niet die legendarische creaties, maar de meer anonieme productreeksen, zoals theeserviezen, asbakken of speelgoed. Ook die zijn hier te bewonderen, net als de reeks van boeken in de erg karakteristieke typologie, die de ideeën van Bauhaus hielpen verspreiden.
Wilhelm Wagenfeld, Carl Jakob Jucker, desk lamp ME 1 /MT 9, 1923/1924 © VG Bild-Kunst Bonn, 2015
‘We zouden ons niet mogen beperken tot de Bauhausstijl, maar Bauhaus moeten denken.’ (Miro)
Dat het Bauhausgedachtengoed nog erg actueel is, krijg je te zien aan hedendaags design dat met dezelfde inzichten is ontwikkeld. Konstantin Grcic, Van Bo Le-Mentzel en Mendini tonen hun interpretaties van Bauhausmeubilair. Speciaal voor deze expo gemaakte creaties rekken het verband nog op, zoals een variant op het Minecraftspel dat Walter Gropius opvoert of de foto’s van Bauhausplekken waarin Adrian Sauer de kleuren van het interieur aanpaste. Met opmerkelijke resultaten.
THE BAUHAUS #ITSALLDESIGN
ADAM, Brussel
Tot 11 juni 2017
