Zacht in- en uitademen bij Buddha & Mind
Als je in het MAS met de roltrap naar de derde verdieping glijdt, kom je in de trappenhal plots oog in oog te staan met een vier meter hoge Boeddha Sakyamuni. Door de confrontatie met de rust van de Boeddha lijkt het wel of de stadsdrukte en de stress zomaar langs je schoenzolen in de vloer verzinken. Stap één in onze meditatiereis is alvast geslaagd: kijk met volle aandacht naar de Boeddha en je wordt stil vanbinnen.
De tentoonstelling is opgebouwd rond een topstuk uit de eigen MAS-collectie, de Sarvavid Vairocana Mandala. Dit is een unieke reeks schilderingen van minstens 300 jaar oud in kleur, stuk voor stuk kunstwerkjes. Het is vooral het geheel dat de reeks zo bijzonder waardevol maakt. Nergens anders ter wereld is een gelijkaardige, volledige reeks van 54 schilderingen bekend.
De miniaturen zijn met natuurlijke pigmenten geschilderd op papier. Ze zijn vierkant van vorm en meten elk ongeveer 27 x 27 cm. Samen vormden ze waarschijnlijk een album bestaande uit losse vellen papier, samengehouden tussen twee plankjes, zoals gebruikelijk in Azië. Een titel, colofon of teksten ontbreken. Ze zijn verloren gegaan of hebben nooit bestaan.
De ingekleurde tekeningen werden vermoedelijk gemaakt voor een Mongoolse prins, om hem te tonen hoe meditatie werkt. Een Vlaamse pater die op een Chinese missiepost werkte, kreeg de kunstwerkjes van een Tibetaanse monnik. Later werden ze toevertrouwd aan de permanente verzameling van het MAS.
De reeks toont de verschillende fasen die de meditatiebeoefenaar ervaart. De voorbereiding, de handbewegingen, de mantra’s, die uiteindelijk – met kleurrijke stralen omringd – leiden tot de verlichte Boeddha. De werkjes trakteren je als aandachtige kijker op een meditatie-begeleiding die nergens in boeken dvd’s of een app is terug te vinden.
Verder in de expo tref je een indrukwekkende selectie bronzen beelden, rolschilderingen en rituele voorwerpen aan. Deze artefacten verduidelijken de symbolische betekenissen die we op de schilderijtjes terugvinden. Op de vloer ligt een mandala, opgebouwd uit kleurrijke zandkorrels. De geometrische tekening toont op een meer abstracte manier dezelfde opbouw van het meditatieproces: onze blik wordt geleid van buiten naar binnen, tot bij de diepste cirkel. Dat is ook de weg die onze geest volgt, tot in de kern van ons ‘zijn’. Als in het voorjaar de tentoonstelling haar deuren sluit, zal het subtiel mooie zandtapijt ritueel in de Schelde worden uitgestrooid. De cyclus van opbouw en afbraak staat voor vergankelijkheid en onthechting. Buddha & Mind MAS, Antwerpen Tot 19 maart 2017 www.mas.be
